100 χρόνια Summerhill, 100 βήματα στην παιδαγωγική (επιμ. Javier Montalvo, εθελοντής ESC)
Με αφορμή τα 100 χρόνια λειτουργίας του προοδευτικού σχολείου Summerhill και του φεστιβάλ που διοργανώνεται στο Suffolk της Αγγλίας (5-10 Αυγούστου), ο Javier, εθελοντής ESC στην ομάδα μας και φοιτητής Παιδαγωγικής εμπνεύστηκε από τον Νηλ και μας παρουσιάζει την ιστορία του σπουδαίου παιδαγωγού και του σχολείου που ίδρυσε.
Για ακόμα μια χρονιά θα πραγματοποιηθεί το Summerhill Festival of Childhood, 5-10 Αυγούστου 2022 στο Suffolk της Αγγλίας και συγκεκριμένα στο αγρόκτημα Peakhill, λίγα λεπτά με το αυτοκίνητο από το σχολείο Summerhill. Πρόκειται για ένα φεστιβάλ για όλη την οικογένεια που περιλαμβάνει εργαστήρια και δραστηριότητες για παιδιά, μουσική, κινηματογραφικές προβολές και πολύ χώρο για παιχνίδι.
Τί είναι όμως το Summerhill και από πού είναι εμπνευσμένο το συγκεκριμένο φεστιβάλ;
Το Summerhill ιδρύθηκε το 1921 από τον Σκωτσέζο Αλεξάντερ Σάδερλαντ Νηλ. Το κτίριο που στεγαζόταν το σχολείο ονομαζόταν Σάμερχιλ και από εκεί πήρε το όνομα του και το σχολείο. Το 1927 άλλαξε τοποθεσία και εγκαταστάθηκε εκεί που βρίσκεται μέχρι και σήμερα.
Ο Α.Σ. Νηλ (1883-1973) ήταν προοδευτικός παιδαγωγός και συγγραφέας. Υποστήριζε πως τα παιδιά μπορούν να μάθουν όταν είναι ελεύθερα και δεν καταπιέζονται ή δέχονται βίαιη συμπεριφορά. Πολλές από τις ιδέες που εξέφρασε βρίσκονται σήμερα στην Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Παιδιού (Μπότσογλου, 2018).
Το Summerhill είναι από τα παλαιότερα προοδευτικά και δημοκρατικά σχολεία, το οποίο σταθερά συνεχίζει την πορεία του μέχρι σήμερα. Ήταν τόσο προοδευτικό για την εποχή του που με την ίδρυση του ξέσπασε θύελλα αντιδράσεων, τόσο θετικών όσο και αρνητικών. Σκοπός του Summerhill δεν είναι ο εμπλουτισμός ενός μελλοντικού πολίτη με γνώσεις και επιτυχία στις εξετάσεις αλλά η καλλιέργεια ενός ευτυχισμένου ανθρώπου.
Εξάλλου ο ίδιος ο Νηλ είχε διατυπώσει και την εξής πρόταση που φανερώνει αυτόν ακριβώς τον σκοπό:
«Θα προτιμούσα το Σάμερχιλ να βγάλει έναν ευτυχισμένο οδοκαθαριστή παρά έναν νευρωτικό διανοούμενο»
Το Σάμερχιλ χαρακτηρίζεται ως ένα σχολείο «αντιαυταρχικής αγωγής» και γι αυτό το λόγο, μια βασική αρχή του είναι πως όλα τα μαθήματα είναι προαιρετικά. Υπάρχουν όλα τα είδη μαθημάτων, αλλά κανένα από αυτά δεν είναι υποχρεωτικό, οπότε οι μαθητές/τριες μπορούν να αποφασίσουν ποια μαθήματα θέλουν να παρακολουθήσουν. Ο Neil υποστήριξε ότι η πραγματική μάθηση αφορά τη συμβίωση, την αυτοδιοίκηση και την υπευθυνότητα. Για το λόγο αυτό, στο Summerhill δίνεται μεγάλη σημασία στο παιχνίδι και στις καλλιτεχνικές και δημιουργικές δραστηριότητες. Το σχολείο Summerhill δέχεται μαθητές/τριες από την ηλικία των 5 χρονών μέχρι τα 17. Σήμερα φιλοξενεί περίπου 90 μαθητές/τριες. Το ιδανικό του Νιλ για το σχολείο ήταν οι μαθητέ και οι μαθήτριες να βρουν την ευτυχία και γι' αυτό μας λέει ότι η βασική ανάγκη για να είναι κανείς ευτυχισμένος είναι να είναι ελεύθερος. Εξαιτίας αυτού, μαθητές/τριες και καθηγητές/τριες έχουν ίσο λόγο σε όλα τα θέματα που αφορούν το σχολείο, και εδώ εμφανίζεται το μεγάλο χαρακτηριστικό που ξεχωρίζει το Summerhill από όλα τα άλλα σχολεία, η συνέλευση. Πραγματοποιείται μία φορά την εβδομάδα και όλα τα προβλήματα που προκύπτουν συζητούνται και επιλύονται. Στη συνέλευση όλες οι ψήφοι είναι ίσες και αποφασίζονται όλα τα θέματα που αφορούν το σχολείο.Ο Νιλ υποστήριζε πως δεν υπάρχει προβληματικό παιδί αλλά προβληματική κοινωνία, η οποία είναι πολλές φορές σκληρή και δεν μεριμνά για όλες τις ανάγκες των πολιτών της. Σε ένα ελεύθερο σχολείο αναπτύσσονται συναισθήματα αλληλοσεβασμού μέσα από ένα ελεύθερο και δημοκρατικό περιβάλλον.
«Όταν η πρώτη μου γυναίκα και εγώ ξεκινήσαμε το σχολείο, είχαμε μια βασική ιδέα: να φτιάξουμε το σχολείο ώστε να προσαρμοστεί στο παιδί – αντί να φτιάξουμε το παιδί ώστε να προσαρμοστεί στο σχολείο» — Α.Σ. Νηλ
Περισσότερες πληροφορίες για το Φεστιβάλ θα βρείτε έδω: https://summerhillfestival.com/
Επιμέλεια κειμένων: Javier Montalvo (εθελοντής στην ομάδα μέσω του Ευρωπαϊκού Σώματος Αλληλεγγύης
& Σμαρώ Ιγνατιάδου (συντονίστρια εθελοντών, youth worker)
