"Το Αλφαβητάρι των συναισθημάτων", τελικός απολογισμός της δράσης

Δράση για τη συναισθηματική ενδυνάμωση και ψυχική ανθεκτικότητα παιδιών πρώτης σχολικής ηλικίας

Σεπτέμβριος 2022 - Φεβρουάριος 2023

Η ιδέα μας για τη δράση "Το Αλφαβητάρι των συναισθημάτων" βασίστηκε στις εμπειρίες της ομάδας μας μέσα από τη συνεργασία με οικογένειες και εκπαιδευτικούς τα τελευταία 3 χρόνια, δηλαδή πριν και μετά την πανδημία. Εντοπίσαμε την έντονη ανάγκη τόσο των παιδιών και των εκπαιδευτικών όσο και της οικογένειας για ψυχική ενδυνάμωση και για υποστήριξη στην έκφραση και διαχείριση συναισθηματικών καταστάσεων. Στο πλαίσιο αυτό σχεδιάσαμε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα διάρκειας 6 μηνών. Καταθέσαμε την πρότασή μας στο πλαίσιο του πέμπτου κύκλου του προγράμματος «Σημεία Στήριξης» και είχαμε τη μεγάλη τιμή και χαρά να είμαστε ανάμεσα στις 30 οργανώσεις που χρηματοδοτήθηκαν. Η δράση μας εντάσσεται στην θεματική ενότητα "Παιδί και υγεία" και υλοποιήθηκε με δωρεά από το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου. 

Κύριοι στόχοι της δράσης:

• Να συμβάλει στην ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας των παιδιών πρωτοσχολικής ηλικίας (6-8 ετών) ώστε να διαχειρίζονται συναισθηματικές καταστάσεις και δυσκολίες της καθημερινής ζωής.
• Να συμβάλει στην ενδυνάμωση εκπαιδευτικών και γονέων και στην ανάπτυξη ενός εποικοδομητικού διαλόγου πάνω σε κοινά θέματα που τους απασχολούν.

Δράσεις:

 - Σχεδιασμός και δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού:

α) εκπαιδευτικής βαλίτσας με επιτραπέζιο παιχνίδι και εποπτικό υλικό και

β) εγχειρίδιο σε ψηφιακή μορφή για εκπαιδευτικούς και γονείς.

- Υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράμματος "Το Αλφαβητάρι των συναισθημάτων" σε δημοτικά σχολεία και χώρους μη τυπικής εκπαίδευσης (παιδικές βιβλιοθήκες και Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών) σε πόλεις και χωριά στις Περιφερειακές Ενότητες Κεντρικής Μακεδονίας: Θεσσαλονίκης, Ημαθίας, Κιλκίς, Πέλλας, Πιερίας και Χαλκιδικής. Προβλέπονταν 15 και τελικά πραγματοποιήθηκαν 16 επισκέψεις.

- Επιμορφωτικά βιωματικά σεμινάρια για εκπαιδευτικούς και γονείς με θέμα «Ψυχική ανθεκτικότητα από τη θεωρία στην πράξη».  

- Διαδικτυακή ημερίδα για την παρουσίαση καλών πρακτικών και των αποτελεσμάτων της δράσης.

- Διάχυση των αποτελεσμάτων και δικτύωση με φορείς και οργανισμούς.

Ταξιδέψαμε:

• 34ο δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης
• 40ο δημοτικό σχολείο Θεσσαλονίκης
• 53ο δημοτικό σχολείο Θεσσαλονίκης
• 1ο δημοτικό σχολείο Μενεμένης, Ν. Θεσσαλονίκης
• Δημοτικό Σχολείο Χορτιάτη, Ν. Θεσσαλονίκης
• 13ο δημοτικό σχολείο Καλαμαριάς, Ν. Θεσσαλονίκης
• 6ο Πειραματικό Διαπολιτισμικό δημοτικό σχολείο Ελευθερίου - Κορδελιού, Ν. Θεσσαλονίκης
• Δημοτικό σχολείο Λαγυνών, Δήμος Λαγκαδά, Ν. Θεσσαλονίκης 
• 3ο δημοτικό Σχολείο Αιγινίου, Ν. Πιερίας
• Δημοτικό σχολείο Προδρόμου - Αγίας Τριάδας, Ν. Ημαθίας
• Δημοτικό σχολείο Καμπάνη, Ν. Κιλκίς
• Κ.Δ.Α.Π. "Μεγαλώνουμε μαζί" Νέα Καλλικράτεια, Ν. Χαλκιδικής
• Κ.Δ.Α.Π. "Αστερόκοσμος",  Δήμος Παύλου Μελά, Ν. Θεσσαλονίκης
• Κ.Δ.Α.Π. "Μαγικό Ραβδί" , Γαλατάδες, Ν. Πέλλας
• Κ.Δ.Α.Π. Καταχά του Δήμου Πύδνας - Κολινδρού, Ν. Πιερίας
• Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας & 4ο δημοτικό σχολείο Βέροιας, Ν. Ημαθίας

• Συμμετείχαν:
  • 12 δημοτικά σχολεία
  • 4 Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών
  • Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας
  • Συνολικά: 409 παιδιά 6-8 ετών

 

Σεμινάρια για εκπαιδευτικούς και γονείς

Πραγματοποίηθηκαν σεμινάρια με θέμα: "Ψυχική ανθεκτικότητα από τη θεωρία στην πράξη, συναισθηματική ενδυνάμωση των παιδιών και αντιμετώπιση δυσκολιών της καθημερινής ζωής μέσα από τη συνεργασία σχολείου και οικογένειας". Στόχος των σεμιναρίων ήταν να φέρουν κοντά γονείς και εκπαιδευτικούς μέσα από μια γόνιμη συζήτηση πάνω σε σημαντικά θέματα που τους απασχολούν καθημερινά, τόσο στο σχολικό όσο και στο οικογενειακό περιβάλλον. Εστιάσαμε στη σημασία της ενδυνάμωσης των σχέσεων εμπιστοσύνης, επικοινωνίας, συνεργασίας και αλληλοϋποστήριξης καθώς και στη διερεύνηση τρόπων επίλυσης δυσκολιών και συγκρούσεων που προκύπτουν στην καθημερινή ζωή των παιδιών στο σχολείο και στο σπίτι. 

Τα σεμινάρια σχεδιάστηκαν σε συνεργασία με την Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση "Εργαστήρι χωρίς σύνορα" και την εκπαιδεύτρια Σοφία Κυπριανίδου.

Τον Φεβρουάριο 2023 πραγματοποιήθηκαν 4 δια ζώσης σεμινάρια διάρκειας 4 διδακτικών ωρών το καθένα. Ταξιδέψαμε σε χώρους που είχαμε ήδη πραγματοποιήσει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και διανείμει το επιτραπέζιο παιχνίδι. Συγκεκριμένα:

• 3ο δημοτικό σχολείο Αιγινίου
• 6ο Πειραματικό Διαπολιτισμικό δημοτικό σχολείο Ελευθερίου - Κορδελιού. Σημειώνουμε ότι, προκειμένου να διευκολύνουμε τη συμμετοχή των γονέων στο σεμινάριο το οποίο έγινε απογευματινή ώρα, υλοποιήσαμε εργαστήριο δημιουργικής απασχόλησης με παιχνίδια και αποκριάτικες κατασκευές με 4 εθελοντές/ντριες-παιδαγωγούς της ομάδας μας .
• 40ο δημοτικό σχολείο Θεσσαλονίκης
• Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας

Επίσης πραγματοποιήθηκε ένα επιπλέον διαδικτυακό σεμινάριο ώστε να δοθεί η δυνατότητα συμμετοχής σε περισσότερους εκπαιδευτικούς και γονείς που είχαν ήδη εκφράσει το ενδιαφέρον τους τόσο κατά τις επισκέψεις μας όσο και μέσα από τη διάχυση της δράσης μας.

Συμμετείχαν:

• 86  εκπαιδευτικοί και γονείς στα 4 βιωματικά σεμινάρια
• 38 εκπαιδευτικοί και γονείς στο διαδικτυακό σεμινάριο

 

Διαδικτυακή ημερίδα, 22.02.23 

Πραγματοποιήθηκε η τελική εκδήλωση της δράσης με θέμα:

"Ας μιλήσουμε για συναισθήματα", συναισθηματική ενδυνάμωση και ψυχική ανθεκτικότητα των παιδιών. Εμπειρίες, απόψεις και καλές πρακτικές. Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της δράσης "Το Αλφαβητάρι των συναισθημάτων".

Εγγράφησαν 488 άτομα και τελικά έλαβαν μέρος 420 εκπαιδευτικοί και γονείς από όλη την Ελλάδα, την Κύπρο, τη Γερμανία και τον Καναδά.

Μας τίμησαν με την παρουσία τους οι εισηγητές και εισηγήτριες:

- Γιάννης Θεοδώρου, νηπιαγωγός, εμψυχωτής θεατρικού παιχνιδιού

- Σοφία Κυπριανίδου, υπευθ. της Κοιν.Σ.Επ "Εργαστήρι χωρίς σύνορα" και εκπαιδεύτρια σε θέματα σχολικής διαμεσολάβησης στην μκο ΑΝΤΙΓΟΝΗ

- Γεωργία Λάττα, εκπαιδευτικός, συγγραφέας

- Σμαρώ Ιγνατιάδου, εμψυχώτρια εκπαιδευτικών προγραμμάτων, μέλους της "Σχεδίας στην πόλη"

 

Τις εισηγήσεις της Ημερίδας μπορείτε να τις δείτε ΕΔΩ

 

Εντυπώσεις - συμπεράσματα από τη δράση

Μαθητές/τριες

Η ανταπόκριση των παιδιών ήταν ιδιαίτερα θετική όπως προκύπτει από τις εντυπώσεις τους στη τελευταία δράση αναστοχασμού. Η βιωματική διαδικασία και ο παιγνιώδης χαρακτήρας των δραστηριοτήτων φάνηκε να διευκολύνει τα παιδιά αρχικά στην επαφή και γνωριμία με τις εκπαιδεύτριες και στη συνέχεια στην ενεργή συμμετοχή σε όλες τις φάσεις του προγράμματος. Τα παιδιά παρακολουθούσαν με ενδιαφέρον τις εικόνες και τις κοινωνικές ιστορίες. Ανέλυαν με τον δικό τους τρόπο τους χαρακτήρες, αναγνώριζαν και κατανοούσαν συναισθήματα και συνθήκες. Αναζητούσαν λύσεις, προσπαθούσαν να μπουν στη "θέση του άλλου" και ήταν ανοιχτά να ακούσουν μια διαφορετική άποψη. Σε αρκετές περιπτώσεις μέσα από τις εικόνες που έβλεπαν αναγνώριζαν προσωπικά βιώματα. Μέσα από τις 24 κάρτες με τα συναισθήματα (αλφαβητάριο συναισθημάτων) είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε για πολλά συναισθήματα και να μοιραστούμε παραδείγματα. Πολλές φορές δεν ήταν εύκολο να περιγράψουν το συναίσθημα που ήθελαν και έτσι χρησιμοποιούσαμε παραδείγματα για να κατανοήσουν νέες έννοιες. Τα παιδιά φάνηκε ότι έχουν ιδιαίτερα έντονη την ανάγκη να εκφράσουν τις σκέψεις και τις εμπειρίες τους, ειδικά για θέματα τα οποία έχουν βιώσει στο σχολικό τους και οικογενειακό τους περιβάλλον.

Εκπαιδευτικοί

Από τις απαντήσεις που λάβαμε στα ερωτηματολόγια τα οποία συμπλήρωναν οι εκπαιδευτικοί μετά το πέρας του προγράμματος, επίσης πήραμε θετική ανατροφοδότηση. Σημειώθηκε ότι οι δραστηριότητες ήταν κατάλληλα προσαρμοσμένες στην ηλικία των παιδιών, είχαν ιδιαίτερη πρωτοτυπία και κράτησαν αμείωτο το ενδιαφέρον της ομάδας. Επίσης παρατήρησαν ότι ο βιωματικός χαρακτήρας του προγράμματος συνέβαλε καθοριστικά στη δημιουργία θετικού κλίματος εμπιστοσύνης και ασφάλειας στην τάξη και έτσι τα παιδιά μπόρεσαν να εκφράσουν σκέψεις, ιδέες και συναισθήματα. Η συνεργασία με τους/τις εκπαιδευτικούς των τάξεων που επισκεφθήκαμε ήταν άψογη και αποχαιρετούσαμε κάθε σχολείο και Κ.Δ.Α.Π. με τις καλύτερες εντυπώσεις και την ευχή να πάμε ξανά.

 

Παρατηρήσεις

Αξίζει να επισημάνουμε την ιδιαίτερα ζεστή υποδοχή που είχαμε στα σχολεία και Κ.Δ.Α.Π. εκτός Θεσσαλονίκης όπου δεν πραγματοποιούνται συχνά εκπαιδευτικές επισκέψεις ομάδων και η ανταπόκρισή τους στο πρόγραμμα ήταν συγκινητική. Από την πλευρά μας καταγράψαμε για άλλη μια φορά την ανάγκη να πραγματοποιούνται δράσεις όχι μόνο στα αστικά κέντρα αλλά και σε μικρές κοινότητες. Η ομάδα των εκπαιδευτριών σε συνεργασία με την ψυχολόγο και τη συντονίστρια της "Σχεδίας στην πόλη" έκαναν την δική τους εσωτερική αξιολόγηση καταγράφοντας την εμπειρία τους. Λαμβάνοντας υπόψη ότι κάθε ομάδα έχει τη δική της δυναμική τα παιχνίδια και ο τρόπος παρουσίασης των δραστηριότητων προσαρμόζονταν ανάλογα. Με αυτόν τον τρόπο, το ίδιο το πρόγραμμα εμπλουτίζεται σε κάθε του εφαρμογή.

Μια σύντομη αποτίμηση της δράσης μας σε αριθμούς...

 

Τι κρατάμε;

Η εμπειρία μας από τις εκπαιδευτικές μας επισκέψεις μας και τα σεμινάρια έδειξε την ανάγκη τόσο των παιδιών όσο και των εκπαιδευτικών να μοιραστούν….

• προσωπικά βιώματα
• σκέψεις
• συναισθήματα
• δυσκολίες από τις σχέσεις τους με τους άλλους
• την ανάγκη να βρουν τρόπους επίλυσης. 

Μα πάνω από όλα, ένιωσαν την ανάγκη να εκφραστούν, να ακουστούν, να καταλάβουν…

Διαπιστώσαμε από κοινού πόσο σημαντικές είναι

• οι συνέργειες
• η ανταλλαγή εμπειριών
• η ανταλλαγή καλών πρακτικών
• η διάχυση εκπαιδευτικού και ενημερωτικού υλικού.

Ευχαριστίες

Ευχαριστούμε θερμά για τη συνεργασία, την υποστήριξη και την εμπιστοσύνη

• τον δωρητή της δράσης, Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου
• την ομάδα του προγράμματος «Σημεία Στήριξης»
• το Ίδρυμα Μποδοσάκη
• την ομάδα του Social Dynamo
• τα δημόσια δημοτικά σχολεία, τα Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών και τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας που φιλοξένησαν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και τα σεμινάρια για εκπαιδευτικούς και γονείς. 

Ευχαριστούμε από καρδιάς

• τους εκπαιδευτικούς, γονείς, μαθητές και μαθήτριες για τη ζεστή φιλοξενία και τις όμορφες στιγμές που μοιραστήκαμε

• τους εθελοντές και εθελόντριες παιδαγωγούς της «Σχεδίας στην πόλη» που μας υποστήριξαν για την υλοποίηση των δράσεων

• την ομάδα εκπαιδευτών και εκπαιδευτριών που υλοποίησαν τις εκπαιδευτικές επισκέψεις, τα βιωματικά σεμινάρια και την ημερίδα της δράσης και που συνέβαλαν στη δημιουργία του παρόντος εγχειριδίου.

Για άλλη μια φορά επιβεβαιώνεται ότι με τις συνέργειες, τη δημιουργική συνεργασία και το κοινό όραμα μπορούν να γίνουν σημαντικά βήματα για θετικές αλλαγές στην κοινωνία μας.

Η συνεργασία μας με τη σχολική κοινότητα ήταν και θα είναι το κλειδί για την επιτυχία παρόμοιων εγχειρημάτων.

Δράση που υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος «Σημεία Στήριξης», που συγχρηματοδοτείται από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, το ΤΙΜΑ Κοινωφελές Ίδρυμα, το Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού & Πολιτιστικού Έργου –ΚΙΚΠΕ, το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου, το Ίδρυμα Α. Γ. Λεβέντη, το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης, το Costas M. Lemos Foundation και το Ίδρυμα Μποδοσάκη.